WESTERN MAN – UVOD -I
-KRATKA ISTORIJA ZAPADNE CIVILIZACIJE-
(istine, zablude i manje poznate činjenice)
Ono što danas smatramo i nazivamo Zapadnom civilizacijom je definisano tokom vijekova politikom, religijom i filozofijom odnosno kulturom a odnosi se prije svega na zemlje zapadne Evrope, tj. anglosaksonske, frankofonske i latinske zemlje na zapadu evropskog kontinenta, ali i njihove izvedenice odnosno nasljednice njihovih kolonijalnih dostignuća, ali ipak ne sve. Prema Semjuelu Hantingtonu, pored prethodno nabrojanih u zapadni svijet su uvrštene i tri pribaltičke republike, zatim Poljska, Češka, Slovačka, Mađarska, Slovenija i Hrvatska. Zanimljivo da na toj mapi nema Grčke, kolijevke te iste civilizacije, punopravne i jedne od najstarijih članica Evropske Unije i NATO[1].
https://sr.wikipedia.org/sr/Sukob_civilizacija
Danas, da je živ, vjerovatno bi u tu listu ubacio i Ukrajinu, pitanje je samo da li bi se odlučio za Rumuniju i Bugarsku iako su one sada punopravne članice Evropske Unije. Izvedenice iz ovih evropskih zemalja zapadne civilizacije su redom njihove bivše kolonije, SAD, Kanada, Australija, Novi Zeland, pola Papua Nove Gvineje i Filipini[2]. Prema nekim drugim izvorima zemljama zapadne civilizacije se smatraju i zemlje Latinske Amerike, Južna Afrika, pa čak i Tajvan, Japan i Južna Koreja.
Zanimljivo je i gotovo očigledno da Hantington secira zapadnu civilizaciju na zemlje dominantno katoličke ili neke od podvrsta katoličke religije. Čini se da je ova Hantingtonova podjela mnogo bliža preovlađujućoj istini, jer da nije tako zašto onda Rusija nikada nije bila niti će ikada biti dio te civilizacije? Zašto se granice koje je postavila ta civilizacija u Evropi jasno vide i danas kao i prije hiljadu godina? Da li su zemlje Latinske Amerike dio te civilizacije ili se ipak gledaju na neki drugi način, potpuno različit od npr. veoma udaljene Australije? Da li je zaista veoma napredni Japan ili Južna Koreja zapadna civilizacija, ili su oni nešto posebno, sui generis?
https://sr.wikipeadia.org/sr/Sukob_civiliazacija
Šta se to promijenilo u tih pedesetak godina koliko je prošlo od objavljivanja Raselove i Hantingtonove knjige? Zar je moguće da se Zapadna civilizacija predefinisala i postala nešto drugo i drugačije od Raselove vizije iste? Da li su i koliko su u stvari Hantington i Rasel na suprotnim stranama? Ili u stvari i nisu? Da li su demokratija i katoličanstvo imanentni zapadnoj civilizaciji? Da li su to dva osnovna stuba iste? Da li to znači da su svi ostali nedemokratski ako su nekatolički?
Bertrand Rasel, svakog poštovanja vrijedan mislilac, u svojoj knjizi „Istorija zapadne filozofije“ koja je objavljena 1945. godine, ima potpuno drugačiji pristup terminu zapadne civilizacije. On uz kulturu, pa i religiju vezuje jedan ključni pojam, a to je demokratija. Rasel nije sam, iza njega stoje vijekovi zapadne filozofije, mislilaca i prosvećenih ljudi koji su mislili isto ili slično kao on.
Demokratija, šta god ona u stvari bila, ta demokratija, ona je ipak temelj i polazna osnova za svaku jedinku koja čini modernu Zapadnu civilizaciju, jer bez nje nema ni Zapadne civilizacije, ma kako ona bila katolička, bijela ili ekskluzivna u bilo kojem svom obliku. Tako bar , misle svi misleći ljudi zapada, danas ali i u vijekovima iza nas. Ali, moramo da se zapitamo otkuda ta opsesija za tom grčkom kovanicom koja u stvari označava vladavinu naroda? Kako je moguće i zašto je Rasel ali i svi oni koji nešto znače u filozofiji Zapadne civilizacije, zašto su svi opsjednuti civilizacijom koja je tako davno propala i nestala a koja je stvorila tu riječ odnosno stvorila taj način vladavine koja ih je na kraju upropastila?
Danas postoje mnogi kritičari demokratije koji kažu da je neefikasna, podložna korupciji, izbornim manipulacijama koje na vlast dovode nesposobne, neki čak kažu i najgore među nama. Nerijetko se čuje tvrdnja da demokratija zaista nije savršen oblik vladavine, ali je najbolji od svih koje poznajemo. Aristotel nije volio demokratiju, da je danas tu među nama bio bi vjerovatno njen najveći kritičar, on je tvrdio da je najbolji oblik vladavine prosvećena autokratija, dakle vladavina jednog čovjeka ili danas rodno ispravno da kažemo jedne osobe, koja bi bila prosvećena odnosno veoma veoma obrazovana ali nadasve plemenita i pravična. Čini se da danas Aristotel ima mnogo poštovalaca, sudeći bar prema ovoj tvrdnji.
Borba za demokratiju ili demokratizaciju društava u zapadnoj civilizaciji traje već duže od pola milenijuma sa usponima i padovima. Znamo kako ona danas izgleda (da li znamo?) , ali, kako je sve počelo?
Prvi znakovi ili ideje o postojanju zapadne civilizacije se javljaju u uzbudljivom vremenu renesanse i prosvećenja zapadne civilizacije, dakle u periodu od 15. do 17. vijeka. Zašto baš tada? Period prije renesanse ili mračni srednji vijek je vrijeme isključivo feudalnih država rigidnih sistema nesloboda, vrijeme primitivnog religijskog diktata u obliku inkvizicije i vjerskih ratova, vrijeme kada ne postoji bilo kakav organizovani obrazovni sistem osim onog po manastirima, a i taj je veoma skučen sa izrazitim uticajem vjerske dogme. To je vrijeme kada su svi ubijeđeni da je zemlja ravna ploča, da vlast gospodara dolazi direktno od Boga a da je papa neposredni božiji poslanik na zemlji. To je svijet mraka i sivila.
Sasvim stidljivo i na mahove se pojavljuju zaboravljene ili zabranjene knjige antike. Te rijetke knjige jednog zaboravljenog vremena otkrivaju pomalo a često i nejasno čitav novi svijet, potpuno drugačijih ideja i shvatanja. Svijet mnogo slobodniji i napredniji od njihovog, svijet nauke i kulture. To je svijet u bojama.
Zato se ne treba čuditi što su radoznali ljudi tog vremena bili zagledani u antiku kao ideal kojem treba težiti, a taj svijet antike stalno pominje neku demokratiju.
Zato ćemo se vratiti na same izvore nastanka Zapadne civilizacije, u antiku, u Grčku, u Heladu.
1 – Semjuel Hantington; Sukob civilizacija i preoblikovanje svjetskog poretka; 1996.
2- Isto